Psychogenocide

Een vraagstuk uit een Duits wiskundehandboek anno 1935: ‘De bouw van een psychiatrisch ziekenhuis kostte zes miljoen mark. Hoeveel nieuwe woningen van 15.000 mark hadden voor dit bedrag gebouwd kunnen worden?’ Over de georganiseerde massamoord van de nazi’s op Joden, zigeuners, homo’s en politieke tegenstanders is al veel geschreven. Veel minder bekend is dat Hitler en compagnie zich in de periode vóór de Holocaust al tegen hun eigen burgers met een psychiatrische problematiek of handicap richtten. In die geheime genocide vermoordden ze met de gewillige medewerking van vele hulpverleners en de ondersteuning van een administratief apparaat en een industriële technologie honderdduizenden weerloze en kwetsbare mensen. In dit baanbrekend boek geeft Erik Thys die genocide één naam en vele gezichten. Aan de hand van wetenschappelijke literatuur reconstrueert en actualiseert hij het drama. En legt een verrassende link met de beroemde nazitentoonstelling Entartete Kunst waarin rassenhaat, haat tegen de modernen en haat tegen psychisch kwetsbare personen samenkwamen.

"Over de nazimisdaden werden al bibliotheken volgeschreven. Toch is de Vlaams-Brusselse psychiater Erik Thys erin geslaagd
een verrassend boek over een minder bekend aspect te schrijven. In Psychogenocide doet hij de liquidatie tussen januari 1939 en
augustus 1941 van zo’n 300.000 geesteszieken en verstandelijk gehandicapten uit de doeken. Bekend is de door Hitler persoonlijk
bevolen operatie T4, waarbij 70.000 patiënten uit instellingen werden gehaald en in zes verschillende centra vergast. T4 zou als
blauwdruk dienen voor de Holocaust die er niet toevallig onmiddellijk op volgde, met inzet overigens van alle T4-experts. Thys
neemt in zijn vlot geschreven en fraai geïllustreerde boek een ruime aanloop. De psychogenocide kwam immers niet uit de lucht
vallen, ze was het gruwelijke eindpunt van een eugenetische ideologie die lang voor het nazisme ontstond en fanatieke aanhangers
kende in de hele westerse wereld. De eerste wetten op gedwongen sterilisatie werden in Amerika gestemd, in Europa was Scandinavië een voorloper. Telkens weer waren geesteszieken, veel meer dan pakweg lichamelijke gehandicapten of dementerende bejaarden, het doelwit. Vooraleer het moorden begon, had de propaganda-afdeling al overuren gedraaid om de geesten te doen rijpen. Tentoonstellingen, films, tijdschriften, het Duitse publiek raakte mondjesmaat vertrouwd met nieuwe begrippen zoals de ‘nutteloze eter’, ‘levensonwaardig leven’. De propaganda bleek efficiënt, er kwam opvallend weinig verzet tegen de psychogenocide. Dat ondervond een directeur van een instelling die de ouders opriep hun dierbaren te komen ophalen vooraleer ze door de T4-bus naar de gaskamer werden gedeporteerd. Heel wat ouders gaven gevolg aan zijn oproep en repten zich naar
de instelling. Niet om hun zoon of dochter mee te nemen, wel om er afscheid van te nemen. Een confronterend boek." AA in Memo, 2015